sach'asach'a pi puriy kuna ruwanapaq qatiykuna saruy kuna noqa llaqta suyu usqhay ta puni Usqay lla ta puni erqe mihu run manzanata yachaywasi qpa kamachiqninkuna wan mana rimay tupanchu. hamawt'a wan mana tupachiy kanchu. yachachiq way mana tupachiy kanchu hamawt'a wan mana rimay tupanchu machula taytaku mamita paya hoq neqe wata impuestu kuna q hamut'ay kuna erqe qa ripu nan mi erqe qa ripu nan punin herqe qa ripu nan punin llipin sutikuna llapan sutikuna t'aqay nin chis kuna dominicalkuna qpa qatunankuna kamachiy kuna. pay takiran hoq takita Llaqtapaq hatun ñankuna, hoq ruwaykuna ima. willakuy kuna huchan ta reqsichispa. kusa qespichiy wan allin puni lluqsin kusa wan puni nishu usqay nisu usqay kuti muq tiy qa kuti muq tiy kinsachunka yachaq kuna hoq suyuq llaqtarunankuna manaraq paykuna chayamuchhaqtin manaraq pay kuna chayamu chhaqtin manaraq chayamuchhaqtin qari erqe kuna manta orgullosu kunallaña Qari erqe kuna manta orgullosa kunallaña warmi erqe kuna manta orgullosu kunallaña warmi erqe kuna -manta orgullosa kunallaña. musuq masa -n Musuq masa -n purinapaq ñankuna usqaymanta niraqlla usqaylla manta niraq huraduqa manan ruwasqachu huraduqa manan ruwanchu ñawpaq hardin -pi Cheqaypaschá ripu -nkuman cheqaypaschá ripu kun ku man cheqaypaschá ripu n kuman wasi pi pay kallpayoq kara wasi pi pay kallpasapallaña kara. wasi pi pay kallpasapa kara hamut'asqa sonqoq munasqan yanapay. (la palabra voluntario, no tiene un equivalente exacto en quechua) amachaq riku sqa y Noqaq riku sqa y amachaq wayna, machu -pay waynakuna machukuna ima wayna kuna machu kuna ntin wayna kuna ntin machu kuna ntin pachak hoqniyoq hatun wasi cheqaypaschá llaki kuna maskarachikun ña Misk'i niraq Hoq wata manta kutimunku. hoq wata mantan kutimunku Hoq wata manta pay kuna kutimunku. Hoq wata manta pay kuna kutimunku. ( En quechua no existe pronombre que diferencie el género) Llaqtarunaq allin rikuchikuynin Iskaynin patara kuna. iskay patara kuna Iskaynin erqe kuna manta Hatun chukcha yuq España manta yachaq kuna kusapuni tupachiy ruwasqa manta Pacha lla pipuni Pacha ta niraq lla pacha ta niraq Maypi tiyaran tiyasqan pi Maypi pay tiyaran paypa tiyasqan pi Musuq hatun llaqta wasi kuna llaqta musuq hatun wasikuna Pay chayamun, chiyuq taq ripu n chiri otaq q'oñi, k'api ima (temperatura en quechua no existe, pero sí por partes como frio o calor.) Paramanta willakuy kuna semana q tukuynin paq ("para" es lluvia) (en quechua a los fenómenos admosféricos se les nombra por su nombre a cada uno y no tienen un nombre en conjunto.) ñanpachiq nin kuna ñawpachiq pa tawnapa kunan kuna allin kusisqa willakuy kuna manta kusisqa willakuy kuna manta Nisu kusisqa willarikuy kuna manta Ichaqa pay punku kuna ta kichakichata saqesqa erqe mihusqa yarqa qtin erqe mihurun yarqay qatiqtin Erqe mihusqa, payta yarqa ruqtin chunka cuadro kuna perqaqhata pi chunka hoqniyuq wata kuna usqayllata puni tutamantan pi omnibuskuna paq, huch'uy carrochakuna paq ima. Hatun carrokuna paq , taksa carrokuna paq ima machu karrokuna paq huch'uy karrokuna paq ima wata kuna pasaqtin hamuq wata kuna chaymanta hamuq wata kuna llipin pacha qpa allin riqsisqa kamachikuq kuna ( "pacha" su equivalente más cercano es "tierra" ) llapa pacha qpa allin riqsisqa kamachikuq kuna Hampina wasikuna, hampikkuna ima hamu waqchu ñan ñawpaq ñawpaq ñan haykusqa haykurun haykusqa apamusqa ... pay hamut'asqa patara ta ñawincha spa. pay hamut'arusqa patara ta ñawincha ruspa ch'unpi ch'illu ch'unpi k'anchaq yana ch'unpi ch'illu yana khaya k'anchaq Ch'unpi ch'illu wiñay hina kuyuchin allillamantapuni kuyurun allillamanta kuyurirun allichallamanta kuyuri run allillamanta puñurukun nishu unayllataña puñurukun nisu unayta puñurun unay pachata Rimaq yapayamun allinta duraspa, ukhu kama ima allinta duraspa ukhu ta ima imaynanpi necesitanchis kayta imaynanpi munanchis kayta intirupi llipin kuqpa reqsisqan intirupi riqsisqa ichaqa allin hoqniraq hamut'aykuna rayku chaymanta manzana ta mihurun ichaqa mana yuyayninku kasqachu sichus noqa hamusaq hinaqa pay ripunqa musuq pis kashanman hina musuq kashanman hina musuq pis kashanman hina sayaynin manta hoq metrota sayaynin manta hoq bara hoq metro q longitudnin hoq bara q longitudnin kunan listo kachhaqtiy Kunan listo kachhaqtiy chay p'unchay manta qanchis wataq pasasqanta chay p'unchay manta qanchis wata pasasqanta iskay wata paq viajara yachasqanchista yachasqanchis kay pa qepa npi hoq patara kashan sichus tren chayamunqa chayqa sichus tren chayamun chaylla tutayay mana puni kaq purallachu qaspiyay mana puni kaq purallachu tutayay mana -puni kaqlla -tachu pasarun mana kaq lla ta chu tutaya chikunchis nishu sut'in, activo ima sut'in, activo ima maypi tarikun munay ninchis kuna, ruwa nanchis kuna ima. mana qolqe q kasqa nta yuyaychaku stin qolqeq pasapu sqanta yuyaychaku stin qolqeq ripu sqanta yuyaychaku spa qolqeq gasta sqa kasqanta yuyaychaspa mana cheqaytapunichu qasin chawpi pi nisu decepcionasqa qashara ( en quechua no existe un equivalente exacto de "qué"; "nisu" es equivalente a demasiado.) kay wichaypi hinaraqqa imatapas cheqaychan nisuta Hinallaqa imatapis cheqaychanyá nisuta pay pa ladun pi paypas qonqapunankama nisu kallpasapa nisupaqpuni kallpasapa kanman arí otaq mana kanmanchu kanman otaq mana kanmanchu Kasarakuy pi hoq p'unchay kunaq pasasqallantataq chaypi kashaqtin puni taq pay chaypi kashaqtin puni taq Mayqen Suntur yachay hatun wasi pitaq ñawincha rankiri? mayqen suntur yachay wasi pitaq ñawincha rari ? Ima Suntur Yachay wasi pitaq ñawincha rankiri? ima Suntur Yachay wasi pitaq ñawincha rari? Chay sobre uhu pi kaqqa hoq sutin kara chay sobre uhu pi hoq suti kara pin? pi taq puka manzana kuna q, q'omer kuna q ima pinta sqa kasqan ku pi